Şimdi Sağlık Şimdi Sağlık
Sağlıkta çığır açan uygulama: Telefonla hastalık tespiti
Yeni doğan bebeklerdeki nörolojik ve fiziksel hastalıkları tespit ediyor
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğr. Gör. Sema Gül Türk öncülüğünde geliştirilen mobil uygulama ile yeni doğan çocukların hareketleri analiz edilerek nörolojik veya fiziksel sağlık sorunları tespit edilebiliyor.
Tüm hastalıklarda olduğu gibi yeni doğan bebeklerde de ileride ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili erken tanı önem arz ediyor. Özellikle cerebral palsy (serabral palsi), multipl skleroz (MS) gibi hastalıkların olabildiğince erken tespiti hastalığın tedavi aşamasını kolaylaştırdığı gibi kişilerin hayat kalitesini de artırıyor. Bu aşamada OMÜ’lü akademisyen Sema Gül Türk, yeni doğan bebeklerde nörolojik sebeplerden kaynaklanan veya fiziksel olarak bulunan sağlık sorununu tespit edebilecek bir yapay zeka projesi oluşturdu. Projenin içeriğini ise bir telefon uygulaması oluşturuyor. Yeni doğan bebek 8. ve 13. haftalara geldiğinde aileleri tarafından 3 dakikalık videosu uygulamaya yüklenecek. Yapay zeka bebeğin hareketlerini analiz ederek 13. hafta sonunda bir rapor hazırlayacak. Bu rapor ise doktorlar ve fizyoterapistlere gönderilecek. Bu sayede erken teşhis hayat kurtaracak. Proje ayrıca ISIF 2021’de “Yeni Doğan Bebeklerde Beyin Felci Tespit Sistemi” adlı patentiyle “en iyi buluş” altın madalya ödülünü kazandı.
Yapay zekanın şu anki geldiği en son nokta
Yapılan çalışmalarla ilgili bilgi veren Öğr. Gör. Sema Gül Türk, “Bu şirketimizle birlikte yaptığımız çalışmalarla yeni doğanların hareket analizini yapmaya başladık. 2020 yılının Şubat ayından yaptığımız bu çalışmalara son halini vermekteyiz. Hem telefon uygulamalarıyla hem de klinikte yaptığımız çalışmalarla aslında yapay zekanın şu anki geldiği en son noktaya erişmiş durumdayız. Bizler F1 başarı oranını yüzde 92 ile elde etmiş bir yapay zeka sistemi kurduk. Test aşamasını gerçekleştiriyoruz. Hem geçerlik hem de güvenirlilik yönünden bilimsel olarak kanıtlayacağız çalışmalarımızı çeşitli dergilere ilettik. İletmeye de devam edeceğiz. Burada en önemli hedefimiz yeni doğan yoğun bakım ünitesine girmiş veya girmemiş riskli olarak tanımlanmış birçok bebeğin hareket analizinin en erken dönemde yapılmasını sağlayarak erken dönemde tanı ve rehabilitasyona ulaşmalarını sağlayacak işaretçileri tanımlamak. Hekimlerimize bunları ileterek çocuk fizyoterapistlerimizle bir an önce çalışmalarımızın başlamasını sağlamak. Bir bebeğin hayatını en erken dönemde ne kadar iyi bir şekilde etkileyebilirsek, erken müdahaleye ulaştırabilirsek o bebek bütün yaşam kalitesini yaşamını olumlu yönde hatta maksimum performansla gerçekleştirebiliyor. 12 yıllık klinik deneyimim bana bunu gösterdi. Erken müdahaleye kavuşmuş bebeklerle kavuşamamış bebekler arasında çok büyük farklar doğuyor. Tabii, burada klinik farkları gözetiyoruz. Aynı klinik tiplerde olup aynı yönden etkilenmiş bebeklerin erken müdahale ile ne kadar hayatının değiştiğini gözlemleyebiliyoruz. Telefonunuz da bir ‘Ada’ uygulaması var. Bu uygulamanın İOS ve Android yönden onayını aldık. Çalışmalarımızı bitirdik. ‘Ada’ uygulaması indirildiğinde telefona bebeğin adın soyadı, kaç haftalık doğduğu, doğum tarihi, beklenen doğum tarihi ve kilosu giriliyor. Uygulama kendiliğinden hesaplama yaparak şu anda bebeğin düzeltilmiş kaç haftalık olduğunu bilebiliyor. Aileler 8’nci haftadan itibaren 22’nci haftaya kadar hareketlerini analiz edebileceğimiz şekilde bebeklerinin videolarını bu uygulamaya yükleyebiliyorlar. Burada tabi çeşitli istediğimiz şartlar var. Bu şartlar işte bebeğin altına ne serilmesi gerektiği nasıl hareket yapılacağı, nasıl yatacağı ile ilgilidir. Ben bunları gerçekleştirdim dedikten sonra bebeğin 3 dakikalık videosunu çekiyor aile. Biz de bulut sistemden yapay zekaya dökerek oradan hareketin analizini yapıyoruz ve hekimine raporu iletiyor” dedi.
“Erken tanı alıp çocukların hayat kalitesini artırmayı amaçlamaktayız”
Proje hakkında bilgi veren firma bünyesinde fizyoterapist olarak çalışan Ceren Arığ, “Serabral palsi hastalarında daha doğrusu sağlık alanında sayabileceğimiz bütün hastalıkların erken tanısı bizim için çok önemlidir. Literatüre baktığımızda erken tanının 18 ile 24 ay arasında tanı aldığını görüyoruz. Bizim istediğimiz aslında çok daha erken dönemde çocukların tanı almasıyla beraber fizyoterapi, ergoterapi ya da dil konuşma terapisiyle aslında bu çocukların yaşam kalitesini artırmaktır. Proje bu şekilde ortaya çıktı. Sema Gül Türk’ün öncülüğünde başlayan ve onun kurucu olduğu bu Adapha Yapay Zeka şirketi bünyesinde biz çocuklara erken tanının tespitini sağlayan bir sistem geliştirdik. Bu sistemde çocuklar kamera sistemi ile beraber ön tanı alması, doktor ve fizyoterapisttin bu ön tanı ile beraber tedavi programına erken başlaması hedeflendi. Bununla alakalı bir sürü başarımız oldu. Umarız ki daha birçok bebeğe dokunuruz. Pandemi koşullarından dolayı hastaneye başvurmakta zorlanan ve takibi sağlanamayan bebekler bu uygulama üzerinden takibi yapılacak. Yaklaşık 6 ay sonra izinler alındığında piyasaya sürülecek. Bu uygulama ile beraber çocukların erken tanı alıp çocukların hayat kalitesini artırmayı amaçlamaktayız” diye konuştu.
“Yapay zeka ile analiz ederek ön teşhis sağlıyoruz”
Şirketin Elektrik Elektronik Mühendisi Tutku Nur Atasoy ise, “2021 yılında İstanbul Uluslararası Buluş Fuarı’nda (ISIF) yeni doğan bebeklerde beyin felci tespit sistemi ile en iyi buluş altın madalya ödülünü kazandık. 2020 yılında TÜBİTAK-1 desteğiyle Sema Gül Türk hocamız Adapha şirketini kurdu. Daha sonra yine 2020 yılı içerisinde melek yatırımcılardan bir yatırım desteği kazandık. Bu yatırım desteği ile birlikte şirketimizin ekibi ve yapısı da değişti. TÜBİTAK desteğinden sonra KOSGEB’le şu an projemize devam ediyoruz. Projemizde yeni doğan bebeklerin 8 ve 13 haftaları arasında ailelerinde videoları istiyoruz. Bu videoları bizim geliştirdiğimiz uygulama üzerine aileler yükleyebiliyorlar. Her hafta 3 dakikalık bir video yüklemelerini istiyoruz. Bu videoları yapay zeka ile işleyerek bebekte bir anormallik olup olmadığını tespit edebiliyoruz. 13. hafta sonunda bir rapor oluşturarak bu rapor, fizyoterapistlere ve doktorlara gönderilerek bebekte serabral palsi olup olmadığı araştırılabiliyor” şeklinde konuştu.
Uygulamanın 6 ay içerisinde faaliyete geçmesi bekleniyor.